អធិប្បាយភាសិតខ្មែរ

អត្ថាធិប្បាយ

ប្រពន្ធល្អ ច្រើនចាញ់ប្ដី

សុភាសិតនេះ ប្រហែលជាគេឲ្យតម្លៃទៅប្រុសច្រើនជាងឲ្យស្រី ។ ព្រោះហេតុថា នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ អ្នកនិពន្ធទាំងអស់មិនសូវមានភេទស្រីទេ ហើយគេចាត់ទុកភេទស្រីជាមនុស្សលេខ២ ។ ស្រីត្រូវតែស្ដាប់ប្រុស ហើយធ្វើតាមបញ្ជាប្រុស ។ ប្ដីជាអ្នកសម្រេច (អារកាត់) បញ្ហានានាដែលកើតមានដល់គ្រួសារ ប្រពន្ធជាអ្នកធ្វើតាម ។ នេះជាទម្លាប់សម័យបុរាណ ។ ទោះបីយ៉ាងណា អត្ថន័យរបស់សុភាសិតមានដូចតទៅ ៖

ប្រពន្ធដែលគេចាត់ទុកថា «ល្អ ឬ គ្រប់លក្ខណ៍» គឺសំដៅទៅស្រីណាដែល ៖

មិនទទឹងរឹងរូសទៅនឹងបញ្ជាប្ដី
មិនទាស់ជាមួយប្ដី
សុខចិត្តស្ងៀម មិនស្ដីតប ទោះខឹងយ៉ាងណាក្ដី
ខុសក៏ចាញ់ ត្រូវក៏ចាញ់ មួយចប់

នេះឯងជាអត្ថន័យ «ស្រីល្អ ច្រើនចាញ់ប្ដី» គឺថា ស្រីដែលសុខចិត្តចាញ់ប្ដីគ្រប់ពេល… ឲ្យឈ្នះទៅប្ដីគ្រប់កាលៈទេសៈ ។

ពាក្យច្រើនភូត ចាញ់អាត្មា

មនុស្សណាដែលនិយាយកុហកច្រើនពេក តើអ្នកណាជាអ្នកចាញ់ ? គឺសាមីខ្លួន (អាត្មា) អ្នកភូតនោះឯងដែលទទួលបរាជ័យ អាម៉ាស់មុខ អស់តម្លៃ ។ លទ្ធផលនៃការកុហកមានដូចតទៅ ៖

គេលែងស្ដាប់
គេមិនជឿ
គេស្អប់
គេមិនរាប់រក

នេះឯងដែលលោកហៅថា «ចាញ់អាត្មា» ។

ដោយ ម៉ែន រៀម សៀវភៅរសជាតិភាសាខ្មែរ

ចំលងចេញពី ប្លុកឈូកខ្មែរ

សុផល